De opbouw van onze huid

We smeren het dagelijks met van alles in en stellen het bloot aan allerlei invloeden, maar hoe werkt onze huid eigenlijk? Uit welke lagen is het opgebouwd en wat is de werking van elk van deze lagen?

De huid (cutis) vormt als het ware de bekleding van het lichaam van de mens en kan gezien worden als het grootste orgaan omdat de gehele huid meer weegt dan ieder ander menselijk orgaan. Bij een volwassene is het oppervlak van de huid zo’n 1,5 tot 2 vierkante meter en het gewicht inclusief onderhuids vetweefsel zo’n 15 tot 20 kilo. De huid heeft een aantal belangrijke functies, want het regelt de temperatuur en vochthuishouding en biedt bescherming tegen micro-organismen en andere schadelijke invloeden van buitenaf. Verder zorgt de huid onder invloed van zonlicht voor het aanmaken van vitamine D en het neemt het prikkels op door middel van tast-, kou-, warmte- en pijnzintuigen.

Wanneer je een doorsnede van de huid bekijkt zie je dat deze uit een drietal lagen bestaat: allereerst is daar de opperhuid (epidermis) en daaronder de lederhuid (dermis). De opperhuid en lederhuid vormen samen de huid (cutis) en daaronder ligt het onderhuids bindweefsel (subcutis).

Opperhuid (epidermis)

De opperhuid is de buitenste beschermlaag van de huid en bestaat uit vijf lagen. De opperhuid zorgt ervoor dat bacteriën, schimmels en virussen buiten het lichaam worden gehouden en niet te veel vocht verloren gaat door verdamping (evaporatie).

De hoornlaag (stratum corneum) is de bovenste laag van de opperhuid en deze zorgt ervoor dat bacteriën, schimmels en andere micro-organismen de huid niet binnen kunnen dringen en voorkomt uitdroging van de huid. Dichter bij het huidoppervlak wordt de hoornlaag steeds brokkeliger en wordt de ruimte tussen de cellen steeds groter. De cellen maken zich langzaam los en worden ongemerkt afgestoten wanneer je je bijvoorbeeld aan- en uitkleedt, krabt of scrubt. Een volwassen mens verliest dagelijks ongeveer 10 gram dode hoorncellen, maar dit is niet erg aangezien er door celdeling voortdurend nieuwe worden aangemaakt. Het complete proces van huidvernieuwing duurt ongeveer 30 dagen en vaak verloopt dit bij jongeren sneller dan bij oudere mensen.

Onder de hoornlaag ligt de tweede laag die de heldere laag wordt genoemd (stratum lucidum). De naam van deze laag is afkomstig van het feit dat deze vaak helder oplicht wanneer je hem onder de microscoop bekijkt. Deze laag komt alleen in de wat dikkere huid zoals op de handpalmen en de voetzolen voor.

De derde laag is de korrellaag (stratum granulosum) en in deze laag wordt het voorstadium van keratine,  keratohyaline, gevormd. Deze substantie breidt zich uit als een vetachtige massa en hierdoor schuiven de verhoornde cellen zich naar boven in de hoornlaag en daar worden de cellen voortdurend in een cyclus van zo’n 28 dagen afgestoten. Deze laag heeft zijn naam te danken aan het korrelachtige uiterlijk dat wordt veroorzaakt door een mengsel van verschillende soorten eiwitten.

De vierde laag in de opperhuid is de stekelcellaag (stratum spinosum). De cellen in deze laag zijn onderling verbonden via de zogenaamde celbruggetjes waardoor het er onder de microscoop uitziet alsof de cellen van deze laag stekels hebben. Bij een normale en gezonde huid is dit de breedste laag.

De vijfde en onderste laag van de opperhuid heet de basale laag (stratum basale). In deze laag worden de cellen van de opperhuid, de keratinocyten, gevormd die keratine oftewel hoornstof aanmaken. In de basale laag worden deze cellen voortdurend opnieuw aangemaakt en vermeerderen zich door deling. De cellen die deze laag voortbrengt bewegen zich naar de bovengelegen huidlagen waar ze zich verder ontwikkelen. In deze onderste laag van de opperhuid wordt ook het pigment van onze huid gevormd.

Lederhuid (dermis)

Het grootste deel van de lederhuid, die ongeveer 1 tot 3 millimeter dik is, bestaat uit elastische collageenvezels die de stevigheid en elasticiteit van de huid bepalen. In de lederhuid bevinden zich verder bloedvaten die zorgen voor de voedsel- en zuurstofvoorziening, maar ook verantwoordelijk zijn voor het regelen van de lichaamstemperatuur. Daarnaast vind je er lymfevaten voor de afvoer van afvalstoffen, zenuwen die zorgen voor het gevoel van pijn en warmte en kou, zweetklieren die de lichaamstemperatuur op peil helpen te houden en talgklieren die ervoor zorgen dat de huid niet uitdroogt. In de lederhuid bevindt zich ook een belangrijk deel van het immuunsysteem van de huid want hier worden door middel van speciale witte bloedcellen (lymfocyten) virussen en bacteriën herkend en onschadelijk gemaakt. In tegenstelling tot de opperhuid wordt de lederhuid niet voortdurend vernieuwd en een beschadiging van de lederhuid blijft dan ook altijd zichtbaar als een litteken.

Onderhuids bindweefsel (subcutis)

 Het onderhuids bindweefsel is de laag die net onder de huid ligt, wat ook af te leiden is uit de naam (sub) en huid (cutis). Het onderhuids bindweefsel bestaat voornamelijk uit bloedvaten, zenuwen en kussenvormig vetweefsel dat wordt afgescheiden door bindweefselschotten. Door het onderhuids vetweefsel lopen veel bloedvaten, waardoor de opgeslagen voedingsstoffen snel van de ene plaats naar de andere kunnen worden vervoerd. Het onderhuids bindweefsel is niet alleen bedoeld voor de opslag van voedingsstoffen in de vorm van vloeibare vetten, maar beschermt het lichaam ook tegen kou en stoten. Ook scheidt het onderhuids bindweefsel de huid van de spieren en pezen in het lichaam en bepaalt ook je huidtype.