Cosmetica & dierproeven…

In Nederland wordt als het goed is geen cosmetica meer getest op dieren aangezien dit sinds 1997 verboden is, maar toch liggen er in onze winkels er veel cosmeticaproducten die op dieren zijn getest. Hoe dit kan? Deze producten worden simpelweg geïmporteerd uit landen waar dierproeven voor cosmetica nog wel zijn toegestaan. Hoe zit het nu eigenlijk met de regelgeving rondom dierproeven en welke alternatieven zijn er op dit moment?

Sinds 11 maart 2009 geldt een Europees test- en handelsverbod voor cosmetica dat op dieren is getest en hiermee zijn al 10 van de 13 veiligheidstesten proefdiervrij. In de Europese Cosmetica richtlijn is vastgelegd dat vanaf 2013 helemaal geen dierproeven meer mogen worden verricht voor de ingrediënten van cosmetica en daarmee zijn dus ook de laatste tests die nu nog op dieren worden uitgevoerd geheel verboden. Het label ‘niet op dieren getest’ mag dan ook echt alleen worden gebruikt bij producten die volledig proefdiervrij zijn geproduceerd.

Uiteraard wil de consument veilige cosmeticaproducten, maar geen producten die door middel van dierproeven zijn getest. Dit is gelukkig wat de cosmetica-industrie zelf ook wil en daarom zijn zij zelf de grote stimulator van het ontwikkelen van alternatieve testmethoden. Dankzij deze ontwikkeling wordt vandaag de dag nog maar heel gering gebruik gemaakt van dierproeven.

Criteria proefdiervrije cosmetica

Als op de verpakking van een cosmeticaproduct ‘niet op dieren getest’ staat wil dat zeggen dat zowel de ingrediënten  als het eindproduct niet op dieren zijn getest, want van de Europese Commissie mag je de term alleen gebruiken als:

– Producten en ingrediënten nooit op dieren zijn getest
– Zowel de fabrikant en de leverancier in de gehele keten geen gebruik maken van dierproeven

Om in de cosmeticagids te worden aangemerkt als proefdiervrij moeten fabrikanten en distributeurs verklaren dat zij geen dierproeven (meer) uitvoeren of laten uitvoeren en dit geldt voor zowel de ingrediënten als het eindproduct. In deze verklaring geven zij aan sinds welk jaar zij geen dierproeven meer uitvoeren en als zij de ingrediënten niet zelf produceren moeten zij ook hun leveranciers een verklaring laten ondertekenen waarin wordt vastgelegd dat ook zij geen gebruik maken van dierproeftechnieken. Daarnaast vullen fabrikanten ook een vragenlijst in waarmee zij nog eens verklaren dit ook echt in de praktijk te brengen.

Alternatieve methoden

Cosmeticabedrijven gebruiken steeds vaker alternatieve onderzoeksmethoden om ingrediënten van cosmeticaproducten te testen.

Dit doen zij nu door middel van:

– Menselijke huid dat overblijft na (plastisch) chirurgische ingrepen
– Dierlijke cellen; dieren hoeven daarvoor niet te worden gedood
– Slachtafval

Inmiddels heeft de Europese Unie al vijf alternatieve methoden voor dierproeven geaccepteerd die zijn onderzocht en erkend door wetenschappers en autoriteiten wereldwijd. Een voorbeeld hiervan is de huidcultuurtest waarbij de giftigheid van stoffen voorheen op de huid van een dier werd getest, maar tegenwoordig kan dit door middel van een kunsthuid die de menselijke huid nabootst. Diverse andere alternatieve methoden moeten nog door de Europese Autoriteiten worden beoordeeld, maar het probleem hierbij is dat dit vaak een jarenlang proces is.

Verder speelt de cosmetica-industrie een belangrijke rol bij het 3-V beleid dat staat voor: Vervangen (dierproeven vervangen door alternatieve methoden), Verfijnen (lijden en stress bij dieren verminderen) en Verminderen (het aantal dieren per test verminderen). Ook is ‘The European Partnership for Alternative Approach to Animal Testing’ in het leven geroepen dat een samenwerking tussen overheden, de cosmetica-industrie en dierenwelzijnsorganisaties is. Deze samenwerking heeft als doel het stimuleren van de ontwikkeling van alternatieve testmethoden en het versnellen van het proces van onderzoek en acceptatie van nieuwe testmethoden.

Alternatieve testen

De cytotoxiciteitstest
Om de eventueel irriterende werking van chemische stoffen te bepalen wordt een test voor celschade gedaan. De stoffen die getest moeten worden worden toegevoegd aan wat bindweefsel, gespoeld en daarna wordt er een kleurstof aan toegevoegd. Niet beschadigde cellen kunnen deze kleurstof opnemen en opslaan terwijl beschadigde cellen dat niet kunnen. Deze test laat hiermee zien in hoeverre de teststof een irritatie teweeg zou kunnen brengen.

De huidcultuurtest
Bij de huidcultuurtest wordt zoals hierboven al is genoemd tegenwoordig een stukje kunsthuid gebruikt dat bestaat uit een samenstelling van cellen die de menselijke huid nabootst. Het irriterende effect van een stof kan worden ontdekt door de hoeveelheid eiwit te bepalen die door de beschadigde cellen wordt losgelaten.

HET-CAM test
HET-CAM staat voor chorio-allantoic membrane of the hen’s egg. Deze test wordt gebruikt om het eventueel optreden van irritatie van de ogen en het slijmvlies te meten en hierbij wordt gewerkt met een vliesje dat aanwezig is in kippeneieren. Als een teststof een irriterende werking heeft treedt al na een paar seconden na aanbreng een aantal duidelijke veranderingen in het vliesje op, zoals een bloeding, het verteren van bloedvaten en stolling van het eiwit.

Percutane penetratie
De percutane penetratie bepaalt de opname van een chemische stof door de huid. De tests worden uitgevoerd op een stuk huid dat afkomstig is van slachtafval of huid van mensen na een (plastisch) chirurgische ingreep.

Fototoxiciteit
Om te testen of cosmetica een irriterende werking heeft in combinatie met zonlicht zijn tests van de fototoxiciteit van de ingrediënten of het product nodig. Deze bepalen of zonlicht in combinatie met de chemische stof schadelijke reacties van de huid opwekken.

In de cosmeticagids op de website van Proefdiervrij vind je een overzicht van alle cosmeticamerken die 100% proefdiervrije cosmetica verkopen.

Let jij er bij de aanschaf van cosmetica expliciet op of deze proefdiervrij is?